Ψυχολογία

Μεγάλη συζήτηση γίνεται το τελευταίο διάστημα σχετικά με τον εργασιακό και τον ελεύθερο χρόνο και την συσχέτιση μεταξύ τους, σίγουρα το να εργάζεται κανείς τον βοηθάει τα μέγιστα στην βελτίωση της ψυχικής του υγείας, αφού ο χρόνος του γεμίζει δημιουργικά, παράγει χρήματα και έτσι νιώθει σημαντικός για τον εαυτό του και την οικογένεια του, ανεβαίνει σημαντικά η αυτοεκτίμηση και η αυτοπεποίθηση του. Άλλωστε η λειτουργικότητα ενός ανθρώπου είναι σημαντική και πάντα αξιολογείται σε μια ψυχιατρική εξέταση.

Όσο αυξάνει από την άλλη πλευρά ο ελεύθερος χρόνος ενός ανθρώπου, τόσο καλύτερα αυτός νιώθει, αλλά μέχρι ενός ορίου.

Ο περισσότερος ελεύθερος χρόνος σχετίζεται σημαντικά με μεγαλύτερη ψυχική ικανοποίηση, αλλά από ένα σημείο και μετά ο υπερβολικά πολύς ελεύθερος χρόνος παύει να αυξάνει την ευχαρίστηση και μπορεί να βιωθεί ακόμη και ως κάτι κακό, που μπορεί να γίνει αφετηρία αρνητικών συναισθημάτων και κατόπιν μειωμένης αυτοεκτίμησης. Μόνο όταν ο παραπανίσιος ελεύθερος χρόνος αξιοποιείται σε παραγωγικές δραστηριότητες, μπορεί να αυξήσει περαιτέρω την ψυχική ευημερία των ανθρώπων,

κάτι που πρέπει να ληφθεί ιδιαίτερα υπόψη από τους συνταξιούχους ώστε να προσπαθούν είτε να αργούν όσο γίνεται να βγουν στην σύνταξη, είτε να προσπαθούν να συνδυάζουν την χρονική περίοδο της σύνταξης με παράλληλες δραστηριότητες.

Η εργασία σχετίζεται άμεσα και θετικά με τη γενικότερη ευεξία του ανθρώπου και αποτελεί μεγάλο κομμάτι της ταυτότητάς του.

Μπορεί να του παράσχει ένα αίσθημα επάρκειας, το οποίο συνεισφέρει στην ευημερία.

Επιπλέον, η εργασία φαίνεται πως μάς κάνει πιο ευτυχισμένους ακόμα και σε περιπτώσεις που θα προτιμούσαμε να έχουμε ελεύθερο χρόνο.

Η ιδέα ότι η δουλειά ή η προσπάθεια για διάφορες εργασίες συνεισφέρει στη γενικότερη ευημερία του ανθρώπου σχετίζεται στενά με την ψυχολογική θεωρία της ευδαιμονικής ευτυχίας, δηλαδή της ευτυχίας που προέρχεται από τη βέλτιστη λειτουργικότητα και τη συνειδητοποίηση των δυνατοτήτων μας.

Έρευνες έχουν δείξει ότι η εργασία και η προσπάθεια αποτελούν κεντρικές έννοιες της ευδαιμονικής ευτυχίας, εξηγώντας την ικανοποίηση και την περηφάνια που αισθανόμαστε όταν ολοκληρώνουμε μια δύσκολη εργασία.

Ακόμα και στη φάση του ελεύθερου χρόνου, όμως, στο παρασκήνιο κρύβεται ο ασυνείδητος προσανατολισμός μας για κάποια απασχόληση. 

Καινούργιες μελέτες δείχνουν ότι υπάρχει πράγματι αυτό που λέμε «υπερβολικά πολύς ελεύθερος χρόνος» και ότι η υποκειμενική μας ευημερία ουσιαστικά ξεκινά να μειώνεται αν έχουμε περισσότερες από πέντε ώρες μέσα στη διάρκεια της ημέρας.

Με απλά λόγια, οι ατελείωτες ώρες ξαπλωμένοι στην παραλία δεν φαίνεται να είναι το κλειδί για την ευτυχία μακροπρόθεσμα.

Δεν είναι μυστικό το γεγονός ότι ο ελεύθερος χρόνος, βελτιώνει την ψυχική υγεία του ανθρώπου.

Για τους πολυάσχολους ανθρώπους όμως, που μοναδικό τους μέλημα είναι η παραγωγικότητα τους στη δουλειά τους, ο ελεύθερος χρόνος θεωρείται σπατάλη.

Παρόλα αυτά, ο ελεύθερος χρόνος, σύμφωνα με μια μελέτη που δημοσιεύθηκε στις 21 Αυγούστου στο Journal of Experimental Social Psychology, βελτιώνει ταυτόχρονα και την παραγωγικότητα και ως εκ τούτου τα άτομα που θεωρούν πώς δεν τους προσφέρει τίποτα, θα πρέπει να το ξανασκεφτούν, αν θέλουν να είναι πιο αποδοτικοί στην εργασία τους και πιο ευτυχισμένοι και λιγότερο αγχωμένοι στη ζωή τους.

Σύμφωνα με την συν-συγγραφέα της μελέτης και αναπληρώτρια καθηγήτρια μάρκετινγκ στο State University του Οχάιο, Selin Malkoc, υπάρχουν πολλές μελέτες που υποδηλώνουν ότι ο ελεύθερος χρόνος έχει σημαντικά οφέλη για την ψυχική υγεία και μάλιστα ότι μπορεί να μας κάνει πιο παραγωγικούς, μειώνοντας το άγχος μας.

«Ωστόσο, διαπιστώνουμε», σημείωσε η Malkoc, «ότι πολλοί άνθρωποι θεωρούν τον ελεύθερο χρόνο σπατάλη και αυτοί οι άνθρωποι καταλήγουν καταθλιπτικοί και αγχωμένοι».

Ο ελεύθερος χρόνος μπορεί να μειώσει το άγχος των ανθρώπων και να τους κάνει πιο ευτυχισμένους και κατά συνέπεια πιο παραγωγικούς στην εργασία τους.

Οι άνθρωποι λοιπόν, που έχουν ως προτεραιότητα την αποδοτικότητα τους στον εργασιακό τους χώρου, μπορούν απλά να εκμεταλλευτούν τον ελεύθερο χρόνο, για να φτάσουν ευκολότερα τους στόχους τους και να γίνουν πιο ευτυχισμένοι στη ζωή τους.

Από εκεί και πέρα κατά την άποψη μου, έχει μεγαλύτερη σημασία η ποιότητα του ελεύθερου χρόνου και όχι η ποσότητα, με αυτόν τον τρόπο είναι εφικτό στην δύσκολη καθημερινή πραγματικότητα της εποχής να γίνεται επένδυση στον ποιοτικότερο ελεύθερο χρόνο.

Επίσης είναι πολύ σημαντικό για την ψυχική μας υγεία να υπάρχει μια ισορροπία ανάμεσα στην επαγγελματική και την προσωπική μας ζωή, δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να αμελούμε την προσωπική μας ζωή προς όφελος της επαγγελματικής.

Η καλή προσωπική ζωή είναι βασικό συστατικό της ευμάρειας.

Δημήτρης Οικονόμου

Ψυχίατρος Ψυχοθεραπευτής

Συμβαίνει μεταξύ παιδιών της σχολικής ηλικίας:

• Σωματική επίθεση (σπρωξίματα, κλωτσιές, μπουνιές, χαστούκια)
• Συναισθηματική επίθεση (σκόπιμη απομόνωση του παιδιού θύματος, το να κρύβουν τα βιβλία του, να λερώνουν και να καταστρέφουν τα πράγματα του, να εκβιάζουν για χρήματα κλπ).
• Λεκτική επίθεση (κοροϊδία, βρίσιμο, σαρκασμό, ειρωνεία, διάδοση ψεύδους φήμης, ρατσιστικά ή ομοφοβικά σχόλια, χειρονομίες, συκοφαντικά γκράφιτι, απειλές κ.λπ).
• Σεξουαλικός εκφοβισμός (ανεπιθύμητο άγγιγμα, απειλές, προσβλητικά μηνύματα, γράμματα και εικόνες, λεκτική παρενόχληση κ.λπ).
• Ηλεκτρονικός εκφοβισμός (χρήση Ίντερνετ, email, chat room, κλήσεις κινητών και sms με κακοποιητικό και απειλητικό περιεχόμενο, χρήση κάμερας με σκοπό την απειλή και την ταπείνωση του παιδιού).

Πιθανά σημάδια ότι ένα παιδί θυματοποιείται από τους συμμαθητές του:

• Γίνεται επιθετικό παράλογο ανήσυχο.
• Εκφοβίζει ή θυματοποιεί άλλα παιδιά ή αδέλφια.
• Σταματά να τρώει.
• Φοβάται να χρησιμοποιήσει το κινητό ή το ηλεκτρονικό του ταχυδρομείο.
• Τρομάζει, φέρεται αμήχανα όταν λαμβάνει μήνυμα στο κινητό.
• Φοβάται να περπατήσει μόνος-η στο σχολείο.
• Δεν θέλει να πάει σχολείο /ούτε να χρησιμοποεί το λεωφορείο.
• Εκλιπαρεί να τον-την πάνε σχολείο με το αμάξι.
• Αλλάζει διαδρομή πηγαίνοντας προς το σχολείο.
• Κάνει απουσίες /κοπάνες.
• Αρχίζει να τραυλίζει.
• Απειλεί με αυτοκτονία.
• Κλαίει πριν κοιμηθεί, έχει εφιάλτες.
• Πέφτει η σχολική του επίδοση.
• Επιστρέφει με σχισμένα ρούχα,κατεστραμμένα βιβλία.
• Του λείπουν πράγματα.
• Ζητά ή κλέβει χρήματα (για να τα δώσει στον θύτη εκβιαστή).
• Χάνει συνέχεια το κολατσιό του ή τα χρήματα του-επιστρέφει πεινασμένο.
• Έχει ανεξήγητες μελανιές- χτυπήματα.
• Δίνει απίθανες εξηγήσεις για όλα τα παραπάνω.

Οδηγίες για το παιδί-θύμα:

• Καταρχάς δε φταις εσύ πολύ επιτυχημένοι άνθρωποι είχαν πέσει θύματα εκφοβισμού στο σχολείο.
• Διατήρησε την ψυχραιμία και την αυτοπεποίθηση σου.
• Μην απαντάς στις κοροϊδίες,μην μπαίνεις σε διάλογο,κάνε ότι δεν τους ακούς.
• Κοίταξε τους στα μάτια και πες τους καθαρά και σταθερά ΣΤΑΜΑΤΑ.
• Φύγε όσο γρηγορότερα μπορείς.
• Πες αμέσως τι συνέβη στο δάσκαλό σου ή σε κάποιον άλλο ενήλικα.
• Αν φοβάσαι να το πεις σε κάποιον ενήλικα,πες στο σε ένα φίλο και ζήτα του να είναι μαζί σου.
• Συνέχισε να το λες μέχρι ότου κάποιος σε βοηθήσει.
• Αν σου έστειλαν απειλητικό SMS ή e-mail κράτησε το,μην το σβήσεις θα χρειαστεί ως απόδειξη.
• Αν σε εκφοβίζει ολόκληρη παρέα πιάσε το πιο αδύναμο μέλος της και πες του ότι αυτό δεν είναι σωστό και αν θα του άρεσε να του φέρονταν εκείνοι έτσι.
• Αν μετά από αυτά δεν αλλάξει κάτι, άλλαξε σχολείο - ζήτησε από τους γονείς σου να βρουν ένα σχολείο που να είναι φιλικό και ασφαλές.
• Μην πιστεύεις αυτά που σου λένε οι εκφοβιστές
• Να επαινείς τον εαυτό σου και να θυμίζεις στον εαυτό σου κάθε μέρα τα καλά του σημεία.

Οδηγίες για γονείς:

• Παρατηρήστε αν το παιδί σας δείχνει σημάδια ότι θυματοποιείται από άλλα παιδιά η άνδρα ως θύτης.Μην το αμελήσετε επικοινωνήστε αμέσως με το σχολείο.
• Αναπτύξτε μια ζεστή και φιλική σχέση με το παιδί. Να είστε κοντά του και να επιδιώκετε τη συζήτηση μαζί του- από μόνο του μπορεί να μη σας αναφέρει τίποτα για το θέμα αυτό.
• Διδάξτε του να κοιτά στα μάτια τον εκφοβιστή, να λέει δυνατά ΑΣΕ ΜΕ ΗΣΥΧΟ ή ΚΟΙΤΑ ΤΗ ΔΟΥΛΕΙΑ ΣΟΥ να φεύγει και να το λέει σε κάποιον ενήλικα.
• Καθησυχάστε το παιδί ότι δεν φταίει αυτό αν του επιτέθηκαν και ότι δεν είναι δικό του λάθος.
• Μιλήστε με συγκεκριμένα περιστατικά, στο δάσκαλο, στο διευθυντή, στις αρμόδιες Διευθύνσεις Εκπαίδευσης.
• Διατηρήστε επικοινωνία με το παιδί και με το σχολείο, ώστε να επιβεβαιώνετε ότι δεν υπάρχουν επαναλήψεις των περιστατικών εκφοβισμού.
• Ζητήστε στήριξη από τον τοπικό συμβουλευτικό σταθμό νέων ή άλλες υπηρεσίες ψυχολογικής στήριξης στο παιδί σας.
• Συμβουλέψτε το παιδί σας να προσέχει σε ποιον δίνει τον αριθμό του κινητού του τηλεφώνου και τη διεύθυνση του e-mail του.
• Μην υποτιμάτε τις συνέπειες που μπορεί να έχει ο εκφοβισμός. Οι μύθοι "ε παιδιά είναι πειράζονται μεταξύ τους" ή "έτσι θα σκληραγωγηθεί για να βγει στην κοινωνία"μπορεί να ζημιώσουν το παιδί σας και να το οδηγήσουν σε δυστυχία και απομόνωση.
• Επαινείτε το παιδί, δώστε του ευκαιρίες να αναλάβει ευθύνες, εγγράψετε το παιδί σας σε ομαδικές δραστηριότητες (αθλητισμό, καλλιτεχνικά κτλ), όπου δεν υπάρχουν εκφοβιστές και όπου έχει την ευκαιρία να κάνει νέες φιλίες και να αυξηθεί η αυτό-πεποίθηση του.
• Αν το παιδί τραυματιστεί από τους εκφοβιστές, ενημερώστε και την αστυνομία και γνωστοποιήστε στο σχολείο ότι έχετε ενημερώσει την αστυνομία.
• Απαιτείστε από το σχολείο να ενημερώσει τους γονείς του παιδιού-εκφοβιστή.
• Αν ο εκφοβισμός δεν αντιμετωπίζεται, αλλάξτε σχολείο. Μιλήστε με το νέο σχολείο και βεβαιωθείτε ότι δεν υπάρχουν ή δεν γίνονται ανεκτοί εκεί οι εκφοβιστές.

Αν το παιδί σας εκφοβίζει άλλα παιδιά:

• Σταματήστε το αμέσως μόλις παρατηρήσετε επιθετική συμπεριφορά του παιδιού σας προς άλλα παιδιά.
• Εξηγήστε του ότι η συμπεριφορά δεν είναι αποδεκτή και ότι το αντίκτυπο στα άλλα παιδιά είναι πολύ βαρύ.
• Διδάξτε στο παιδί σας τρόπους συμπεριφοράς για επίλυση συγκρούσεων που δεν περιλαμβάνουν βία. Επίσης, διδάξτε στο πως να ζητούν αυτό που θέλουν με ευγενικό τρόπο.
• Μη χτυπάτε τα παιδιά ως τιμωρία για την επιθετική τους συμπεριφορά. Τους διδάσκετε ακριβώς αυτό που θέλετε να σταματήσουν: τη βία. Προτιμήστε την αφαίρεση προνομίων ως τιμωρία.
• Επικοινωνήστε με το σχολείο και συζητήστε με τον δάσκαλο για την αντιμετώπιση της επιθετικής συμπεριφοράς του παιδιού σας.
• Επαινείτε και ενισχύετε το παιδί σας κάθε φορά που επιδεικνύει συνεργατικές και φιλικές συμπεριφορές προς άλλα παιδιά.
• Ελέγχετε συχνά το παιδί σας για να βεβαιωθείτε ότι δεν έχει επιστρέψει σε επιθετικές συμπεριφορές.

Βιβλιογραφία:

“Ελληνική Εταιρεία Μελέτης & Πρόληψης της Σεξουαλικής κακοποίησης“

Επιμέλεια άρθρου:

Δημήτρης Οικονόμου

Ψυχίατρος - Ψυχοθεραπευτής

Αντιδήμαρχος Δια Βίου Μάθησης & Παιδείας

Δήμου Νέας Σμύρνης

Πόλεμος είναι μια κατάσταση ένοπλης σύγκρουσης μεταξύ κοινωνιών.

Γενικά χαρακτηρίζεται από ακραία επιθετικότητα, καταστροφή και θνησιμότητα, χρησιμοποιώντας τακτικές ή άτακτες στρατιωτικές δυνάμεις.

Η απουσία πολέμου συνήθως ονομάζεται ειρήνη.

Οι εχθροπραξίες αναφέρονται στις κοινές δραστηριότητες και χαρακτηριστικά των τύπων πολέμου ή των πολέμων σε γενικές γραμμές.

Ο ολικός πόλεμος είναι πόλεμος που δεν περιορίζεται σε καθαρά νόμιμους στρατιωτικούς στόχους

και μπορεί να οδηγήσει σε μαζικές απώλειες πολιτών και άλλων μη-μαχίμων.

Ο πόλεμος είναι δυστυχώς συμφορά για όλους τους ανθρώπους και στον σύγχρονο κόσμο αυτή η μάστιγα συνεχίζει να πλήττει πολλές χώρες και να προκαλεί τεράστιες ανθρωπιστικές καταστροφές σε αρκετά σημεία του πλανήτη, επηρεάζοντας άμεσα και έμμεσα τις ζωές εκατομμυρίων ανθρώπων, στην ουσία κάθε πόλεμος όπου και αν γίνεται μας επηρεάζει όλους.

Ο κάθε πόλεμος προκαλεί επώδυνες καταστάσεις και επιφέρει ανεξίτηλα τραύματα σε νικητές και ηττημένους.

Οι συνέπειες του πολέμου είναι ποικίλες και σίγουρα ανεπανόρθωτες.

Στο σημείο αυτό να πούμε κάποια πράγματα για τις ψυχολογικές συνέπειες του πολέμου σε αυτούς που πολεμούν,

σε αυτούς που συμμετέχουν με τον ένα ή με τον άλλο τρόπο σε μια στρατιωτική μάχη.

Μια πρώτη και συνολική προσέγγιση του τεράστιου αυτού προβλήματος θα μας πληροφορήσει ότι ο πόλεμος αφήνει τεράστια ψυχολογικά προβλήματα στους στρατιώτες που επέζησαν του πολέμου,

αλλά και σε όλο τον πληθυσμό κυρίως της χώρας που δέχτηκε τη στρατιωτική επίθεση.

Τα ψυχικά τραύματα που είναι αποτέλεσμα των τρομακτικών και απάνθρωπων εμπειριών που έζησαν στο πεδίο της μάχης θα τους συνοδεύουν σε όλη τους τη ζωή και κάποια από αυτά θα συνεχίσουν να επηρεάζουν και τις επόμενες γενιές.

Οι ψυχολογικές συνέπειες σίγουρα διαφέρουν, έχουν όμως και σημαντικές ομοιότητες συγκριτικά στους αμυνόμενους και στους επιτιθέμενους, ανάμεσα στην χώρα που δέχεται την επίθεση και τη στρατιωτική επέμβαση και στη χώρα που επιτίθεται.

Ένα κοινό συναίσθημα όλων που συμμετάσχουν σε μια στρατιωτική σύγκρουση είναι ο έντονος φόβος του βίαιου θανάτου και απώλειας της ζωής που είναι ότι πολυτιμότερο έχουμε.

Αυτό το συναίσθημα του φόβου δεν μπορεί να μειωθεί όσο καλά εκπαιδευμένος και αν είναι ο στρατιώτης γιατί απλά απειλείται ευθέως η ύπαρξη του.

Κατά τη διάρκεια ενός πολέμου, οι άνθρωποι μπορούν να εκτεθούν σε πολλά διαφορετικού τύπου τραυματικά περιστατικά, τα οποία μπορούν να οδηγήσουν σε χρόνια αγχώδη διαταραχή και κατάθλιψη και αρκετοί μπορεί να εμφανίσουν ακόμα και αυτοκτονικό ιδεασμό.

Επίσης έχει παρατηρηθεί μία σειρά αντιδράσεων στον οργανισμό των πληγέντων που έχουν προκληθεί από τη φρίκη του πολέμου.

Η ονομασία του φαινομένου αυτού είναι “μετατραυματική αγχώδης διαταραχή” (PTSD) και λαμβάνει χώρα κατά την παρουσία ενός τραυματικού γεγονότος, ενός ισχυρού σοκ ή ενός συμβάντος που απείλησε ή τρομοκράτησε κάποιον.

Έξαρση του PTSD έχουμε κατά κύριο λόγο όταν επικρατεί πόλεμος.

Από την αρχαιότητα χιλιάδες άνθρωποι που είχαν παραστεί μάρτυρες της φρίκης του πολέμου, κυρίως στρατιώτες, μη μπορώντας να διαχειριστούν την ψυχολογική πίεση, εμφάνιζαν ψυχοσωματικά προβλήματα. Τα ψυχοσωματικά αυτά προβλήματα αναγνωρίστηκαν επισήμως ως ψυχική διαταραχή το 1980.

Ειδικότερα τα παιδιά μπορεί να εκδηλώνουν από μέτρια έως σοβαρή κατάθλιψη.

Οι ψυχολογικές συνέπειες των πολέμων είναι πολλές και καλύπτουν ένα ευρύ φάρμα ψυχοπαθολογίας και ψυχικών διαταραχών, αξίζει στο σημείο αυτό να θυμηθούμε το κατοχικό σύνδρομο πείνας που είχε προσβάλει και ταλαιπώρησε για αρκετές δεκαετίες την Ελληνική κοινωνία, οι δεκάδες χιλιάδες θάνατοι από την πείνα κατά τη διάρκεια της Γερμανικής κατοχής επηρέασαν την ψυχολογία ολοκλήρου του Ελληνικού λαού, ο φόβος που έγινε μετέπειτα φοβία μην πεθάνει κάποιος από την πείνα επηρέασε σε πολλαπλά επίπεδα την κοινωνία και φυσικά δεν επηρέασε μόνο όσους βίωσαν αυτή την τραγική πραγματικότητα αλλά και τις επόμενες γενιές που δεν αντιμετώπιζαν ανάλογα προβλήματα.

Οι ψυχολογικές συνέπειες και οι πληγές που αφήνουν πίσω του οι πόλεμοι διαρκούν πολλά χρόνια και δεν κλείνουν εύκολα, σε όλους ανεξάρτητα από το αν οι κάτοικοι μιας χώρας μετείχαν στον πόλεμο ή όχι και δυστυχώς η θεραπεία δεν είναι εύκολη υπόθεση, σε πολλές περιπτώσεις και μόνο η λέξη πόλεμος δημιουργεί άγχος και φόβο σε μεγάλη μερίδα συνανθρώπων μας, ίσως μόνο αν κάποια στιγμή σταματήσουν οι πόλεμοι και γλιτώσει η ανθρωπότητα από τη βαρβαρότητα του πολέμου θα μπορούμε να μιλάμε για απάλειψη των ψυχολογικών του συνεπειών, δυστυχώς όμως όπως έχει δείξει η ιστορία πολλές φορές τα τεράστια οικονομικά συμφέροντα και η αλαζονεία του ανθρώπου δεν θα πάψουν να αποτελούν τις αιτίες των εμπόλεμων συγκρούσεων.

Στο σημείο αυτό να δούμε στην εποχή μας πως ένας πόλεμος που συμβαίνει σε μια μακρινή χώρα από τη δική μας μπορεί να μας επηρεάσει ψυχολογικά.

Είναι γεγονός ότι ζούμε στην εποχή της παγκοσμιοποίησης, του ιντερνετ των social media κτλ έτσι ώστε οι ειδήσεις σε δευτερόλεπτα να φθάνουν σε κάθε άκρη του κόσμου, μπροστά στην οθόνη μας άμεσα και γρήγορα, όπως συμβαίνει και με τον τωρινό πόλεμο στην Ουκρανία μετά την εισβολή των Ρώσων, οι ειδήσεις για την εξέλιξη του πολέμου φθάνουν καθημερινά και σε εμάς, έτσι εκτιθέμεθα συνεχώς σε μπαράζ αρνητικών και καταστροφικών ειδήσεων που επηρεάζουν τη ψυχολογία μας, θα πρέπει λοιπόν αν νιώθουμε ότι δεν μπορούμε να διαχειριστούμε αυτόν τον καθημερινό όγκο αρνητικών πληροφοριών να λάβουμε κάποια μέτρα ώστε να προστατέψουμε και να διαφυλάξουμε την ψυχική μας υγεία.

Είναι απολύτως φυσιολογικό και μέρος της ανθρώπινης μας διάστασης να νιώθουμε πλήθος στενάχωρων και άσχημων συναισθημάτων με αυτά που συμβαίνουν στην Ουκρανία, καλό θα ήταν αν νιώθουμε ότι δυσκολευόμαστε, να περιορίσουμε το να βλέπουμε άσχημες ειδήσεις, άλλωστε δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι σε κάθε πόλεμο η παραπληροφόρηση και οι ψεύτικες ειδήσεις είναι συχνά φαινόμενα.

Επίσης είναι σημαντικό όπως έπρεπε να γίνει και στη διάρκεια της πανδημίας, να εκφραζόμαστε στους φίλους και γνωστούς ή στην οικογένεια μας σχετικά με τα συναισθήματα μας και το πως βιώνουμε τα γεγονότα, άλλωστε όταν κάτι μας στεναχωρεί, όσο περισσότερο το συζητάμε τόσο καλύτερα θα είμαστε, εξίσου καλό είναι να μπορούμε να κάνουμε και άλλες δραστηριότητες πέραν από τις επαγγελματικές για να βοηθάμε το μυαλό μας να μην σκέφτεται συνεχώς τα ίδια άσχημα γεγονότα του πολέμου, επίσης πάντα ο αθλητισμός και η κοινωνική συναναστροφή βοηθούν.

Δημήτρης Οικονόμου

Ιατρός Ψυχίατρος Ψυχοθεραπευτής

Δημοτικός Σύμβουλος Νέας Σμύρνης

Δείτε εδώ τα ανεκτίμητα οφέλη του καλού ύπνου.

Η διστακτικότητα στα εμβόλια είναι ένα τεράστιο θέμα,που έχει απασχολήσει την παγκόσμια ιατρική κοινότητα και τις κατά τόπους υγειονομικές επιτροπές σε διάφορα κράτη του πλανήτη,αφού επηρεάζει άμεσα και έμμεσα σε μεγάλο βαθμό την τόσο επιθυμητή για την ανθρωπότητα,«ανοσία της αγέλης».

Είναι πλέον γνωστό και απολύτως κατανοητό στην παγκόσμια ιατρική κοινότητα,ότι αν θέλουμε να τελειώσει μια και καλή,αυτή η φοβερή πανδημία του κορονοϊού,που έχει στοιχίσει απώλειες εκατομυρίων ανθρώπινων ζώων και δισεκατομμυρίων ευρώ σε χρήματα,αφού ουσιαστικά «έκλεισε» η παγκόσμια οικονομία, πρέπει να πετύχουμε την λεγόμενη «ανοσία της αγέλης».

Να δούμε στο σημείο αυτό,μερικές χρήσιμες ιατρικές έννοιες,για να καταλάβουμε και την σημασία τους.

Η εξάπλωση των λοιμωδών νοσημάτων συμβαίνει όταν ένα ποσοστό του πληθυσμού μπορεί να μολυνθεί με τη νόσο,η ανοσία της αγέλης επιτυγχάνεται όταν ένα σημαντικό ποσοστό του πληθυσμού,αποκτά ανοσία έναντι ενός λοιμώδους νοσήματος περιορίζοντας έτσι την περαιτέρω εξάπλωση της από άτομο σε άτομο.

Ο πληθυσμός που δεν έχει αποκτήσει ανοσία προστατεύεται έμμεσα λόγω ότι η εξάπλωση της νόσου είναι σε χαμηλά επίπεδα.

Το ποσοστό ενός πληθυσμού που πρέπει να αποκτήσει ανοσία,για να αναπτυχθεί «η ανοσία της αγέλης»ποικίλει ανάλογα με το νόσημα. Για παράδειγμα για ένα ιδιαίτερο μολυσματικό νόσημα,όπως η ιλαρά,απαιτείται ποσοστό ανοσίας μεγαλύτερο από το 95% του πληθυσμού προκειμένου να περιοριστεί η μετάδοση της νόσου και να επιτευχθεί η ανοσία της αγέλης.

Η ανοσία αγέλης μπορεί να επιτευχθεί είτε μέσω μόλυνσης σε ένα παθογόνο και ανάρρωσης,είτε μέσω εμβολιασμού. Ο εμβολιασμός δημιουργεί ανοσία χωρίς να χρειάζεται να προσβληθεί το άτομο στο νόσημα.

Η ανοσία αγέλης προστατεύει επίσης και εκείνους που δεν μπορούν να εμβολιαστούν,όπως νεογέννητα και ανοσοκατασταλμένα άτομα,επειδή η διασπορά του νοσήματος στον πληθυσμό είναι πολύ περιορισμένη. Στους πληθυσμούς με χαμηλή εμβολιαστική κάλυψη μπορεί να εμφανίζονται κρούσματα για νοσήματα που θα μπορούσαν να προληφθούν μέσω του εμβολίου.

Έγινε μια αρκετά εκτενής ανάλυση και αναφορά σε βασικές ιατρικές έννοιες,για να μπορέσουμε να κατανοήσουμε καλύτερα την αναγκαιότητα του εμβολιασμού για την επίτευξη της συλλογικής ανοσίας και την προστασία όλων μας.

Πάμε τώρα να δούμε γιατί ενώ είναι τόσο αναγκαίος ο εμβολιασμός κάποιοι συμπολίτες μας διστάζουν ή και αρνούνται να εμβολιαστούν.

Οι λόγοι σίγουρα είναι πολυσχιδείς και δεν σχετίζονται πάντα με το συγκεκριμένο εμβόλιο για τον κορονοϊό. Οι λόγοι μπορεί σε κάποιες περιπτώσεις να είναι θρησκευτικοί,πολιτικοί,ιδεολογικοί ή προσωπικοί,είναι λογικό ότι είναι καινούργιο,να δημιουργεί ένα άγχος ή μια φοβία αλλά και αμφιβολίες σε μια μερίδα του πληθυσμού,σε αυτές τις περιπτώσεις καλό είναι κάποιος όμως να ακούει και να εμπιστεύεται τους γιατρούς και την ιατρική επιστήμη.

Σε κάποιες άλλες περιπτώσεις παίζει σημαντικό ρόλο στην διστακτικότητα για τον εμβολιασμό και η παραπληροφόρηση,όπως και η υπερβολική μερικές φορές αγωνία των Μ.Μ.Ε.για να «βγάλουν» την είδηση,έτσι πολλές φορές καταφεύγουν σε πηχυαίους τίτλους πχ για αμφισβητούμενες παρενέργειες εμβολίων και την συσχέτιση τους με συγκεκριμένα εμβόλιακαι σε αυτές τις περιπτώσεις πρέπει να ακούμε την γνώμη των ιατρών,επίσης παίζει σημαντικό ρόλο στην διστακτικότητα για τον εμβολιασμό ο επηρεασμός συμπολιτών μας μεταξύ τους,πχ «άκουσα ότι ο τάδε γείτονας έκανε το εμβόλιο και εμφάνισε το τάδε σύμπτωμα»έτσι μπορεί να μεταφέρεται μια λάθος πληροφορία από στόμα σε στόμα,άρα πρέπει πάντα να φιλτράρουμε τις πληροφορίες ειδικά αν αφορούν μείζονα υγειονομικά θέματα.

Κλείνοντας να πούμε και δύο λόγια για το αντιεμβολιαστικό κίνημα που υπάρχει παγκοσμίως και το οποίο έχει στηριχθεί σε ένα μεγάλο ποσοστό από μια λανθασμένη δημοσίευση που συνδύασε τα εμβόλια με τον αυτισμό.

Η μελέτη αυτή αποσύρθηκε,αφού αποδείχθηκε το τεράστιο λάθος της,αλλά δυστυχώς η ρετσινιά έμεινε.Έτσι θα λέγαμε ότι η επιστήμη δεν προσπαθεί μόνο να βρει τα κατάλληλα εμβόλια και να σώσει εκατομμύρια ζωές,έχει και ένα δεύτερο έργο,να πείσει για την ασφάλεια τους. Απ’ότι φαίνεται το δεύτερο είναι και το δυσκολότερο.

Δημήτρης Οικονόμου

Ιατρός Ψυχίατρος - Ψυχοθεραπευτής

Δημοτικός Σύμβουλος Νέας Σμύρνης

www.psychiatros-neasmyrni.gr

www.oikonomoudimitris.gr

Με αφορμή το έγκλημα στα Γλυκά Νερά και την πιο τραγική φιγούρα, την 12 μηνών Λυδία που μένει πίσω χωρίς γονείς- ορφανή από μητέρα και με έναν πατέρα που θα εκτίσει ποινή στην φυλακή - το Liberal.gr ανοίγει το ευαίσθητο θέμα των παιδιών που ζουν σε κακοποιητικό περιβάλλον.

Με την βοήθεια του ψυχίατρου-ψυχοθεραπευτή Δημήτρη Οικονόμου, και την εμπειρία του Προέδρου του Χαμόγελου του Παιδιού Κώστα Γιαννόπουλου χαρτογραφούμε την πορεία αυτών των παιδιών και αναζητάμε εκείνες τις προϋποθέσεις, που θα τους επιτρέψουν να επουλώσουν τα ψυχικά τους τραύματα, να διαχειριστούν τις εμπειρίες, τις αναμνήσεις, τα σχόλια του κόσμου και τις ενοχές (γιατί τα παιδιά κατηγορούν πρώτα τον εαυτό τους) και να συνεχίσουν τη ζωή τους χωρίς επιπτώσεις και χωρίς να κουβαλούν για πάντα ένα ανεξίτηλο στίγμα.

Όπως εξηγεί ο ψυχίατρος-ψυχοθεραπευτής Δημήτρης Οικονόμου όταν ένα παιδί ζει σε κακοποιητικό περιβάλλον και θα πρέπει να απομακρυνθεί, γιατί οι γονείς αποβιώνουν ή πάνε φυλακή ή κρίνονται ακατάλληλοι για την ανατροφή του, τότε παρεμβαίνουν οι Εισαγγελικές Αρχές για να διασφαλιστεί η προστασία και οι φροντίδα των παιδιών.

Τα παιδιά που δεν μπορούν να μείνουν με τους φυσικούς τους γονείς δίνονται στην φροντίδα των συγγενών τους (τους γονείς των γονιών τους) εφόσον αυτοί κριθούν κατάλληλοι ή σε υπηρεσίες πρόνοιας (ιδρύματα) στα 13 σπίτια του «Χαμόγελου του παιδιού» ή στα παιδικά χωριά SOS.

Στην περίπτωση της μικρής Λυδίας, του βρέφους της άτυχης Καρολάιν, ήδη η Εισαγγελία Ανηλίκων Αθηνών έχει αναλάβει πρωτοβουλία για την φροντίδα της.

Στην Ελλάδα, την τελευταία δεκαετία έχει γίνει πολύ μεγάλη προσπάθεια, ώστε οι δομές της πρόνοιας να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις του σήμερα και να ξεπεραστούν προβλήματα και αγκυλώσεις του παρελθόντος.

Η πρόοδος που έχει συντελεστεί είναι σημαντική-ειδικά μετά τις αλλαγές στο Νόμο περί Αναδοχής και Υιοθεσίας, ωστόσο έχουμε ακόμα δρόμο μπροστά μας για να φτάσουμε να εναρμονιστούμε με το επίπεδα άλλων ευρωπαϊκών χωρών, όπως αναφέρει ο ψυχίατρος-ψυχοθεραπευτής Δημήτρης Οικονόμου.

Στη χώρα μας ο θεσμός της οικογένειας παραμένει πολύ ισχυρός και σε αρκετές περιπτώσεις οι κοντινοί συγγενείς, παππούδες, θείοι αναλαμβάνουν την αναστροφή και τη φροντίδα του ανήλικου, που μένει χωρίς γονείς ή που πρέπει να απομακρυνθεί από τους φυσικούς του γονείς.

Όποιοι κι αν αναλάβουν την φροντίδα του-συγγενείς ή ανάδοχη οικογένεια ή προνοιακή Δομή, θα χρειαστεί να συμβουλεύονται για αρκετά χρόνια ειδικούς επιστήμονες (ψυχίατρο, ψυχολόγο, κοινωνικό λειτουργό) ώστε να μπορέσουν να ανταποκριθούν στις προκλήσεις και τα προβλήματα της ανατροφής του παιδιού με τέτοιον τρόπο ώστε να μπορέσουν επουλώσουν τις πληγές του- γιατί σίγουρα ακόμα και σε ένα βρέφος χαράζονται τραυματικά γεγονότα στην ψυχή του από την διαβίωση σε ένα κακοποιητικό περιβάλλον.

Οι άνθρωποι που θα κριθούν αρμόδιοι από την Εισαγγελία να αναλάβουν την φροντίδα του παιδιού επωμίζονται κι ένα πολύ βαρύ έργο, την αποκάλυψη της αλήθειας στα ανήλικα και τα πιο τραγικά θύματα αυτών των τραγωδιών.

Ένα παιδί που μεγαλώνει έχοντας βιώσει το ίδιο την κακοποίηση ή όντας μάρτυρας της κακοποίησης της μητέρας του, ένα παιδί, του οποίου οι γονείς διέπραξαν φόνο, που έχει πατέρα ή μητέρα συζυγοκτόνο θα πρέπει οπωσδήποτε με τη βοήθεια ειδικών ψυχιάτρων, ψυχολόγων και κοινωνικών λειτουργών να μάθει την αλήθεια διότι φυσικά δεν μπορεί να ζει σε ένα αποστειρωμένο περιβάλλον.

Ο κόσμος σχολιάζει, θα ακούσει πράγματα μεγαλώνοντας άρα οπωσδήποτε πρέπει να μπορεί να διαχειριστεί τα σχόλια.

Σε αυτήν την πολύ δύσκολη ερώτηση, «πώς λες την αλήθεια σε ένα παιδί γι' όλα αυτά», ο Δημήτρης Οικονόμου εξηγεί ότι λέμε την αλήθεια σε πολύ μικρές δόσεις με τον τρόπο που ορίζει η ίδια ηλικία του παιδιού, δεν χρωματίζουμε συναισθηματικά τα γεγονότα και αφήνουμε το ίδιο το παιδί να μας καθοδηγήσει.

Λέμε όσα αντέχει και δίνουμε την αλήθεια σταλιά-σταλιά. Θα πρέπει να τα μάθει όλα αλλά το κάνουμε πολύ προσεκτικά και σε μικρές δόσεις.

Το να μάθει την αλήθεια το παιδί για όλα αυτά που συνέβησαν στο κακοποιητικό περιβάλλον που έζησε είναι επιβεβλημένο για πολλούς λόγους. Καταρχάς γιατί αυτές οι καταστάσεις αφήνουν τραύματα που χρειάζονται επούλωση.

Επίσης επειδή ο κόσμος εκεί έξω συζητάει αλλά γιατί όλα τα παιδιά όταν έχουν βιώσει έναν εφιάλτη νιώθουν ένοχα, όπως τονίζει ο ψυχίατρος-ψυχοθεραπευτής.

Τα παιδιά που μεγαλώνουν δίπλα σε κακοποιητικούς γονείς θεωρούν ότι είναι η δική τους υπαιτιότητα που οι γονείς φέρονται έτσι. Νιώθουν ενοχή και πλάθουν σενάρια με το μυαλό τους.

Αν λοιπόν δεν εξηγήσουμε στο παιδί τι συνέβη, θα μείνει για πάντα με την εντύπωση ότι ο δικός του ερχομός στον κόσμο έκανε για παράδειγμα τον μπαμπά να δέρνει τη μαμά γιατί το ίδιο ήταν ένα κακό παιδί, ήταν ένα δύσκολο μωρό, δημιούργησε ένταση στο σπίτι και ώθησε τον πατέρα του σε αυτή τη συμπεριφορά-σε αυτά τα ξεσπάσματα.

Η αφήγηση-αποκάλυψη της αλήθειας ξεκινά από τον ειδικό εξηγώντας στο παιδί ότι όπως δεν διαλέγεις το μέρος που θα ζήσεις, έτσι κανείς μας δεν μπορεί να διαλέξει την οικογένειά του, δεν μπορεί να διαλέξει τους γονείς τους. Το παιδί δεν έχει καμία ευθύνη για το ποιος τον έφερε στον κόσμο. Καμία ευθύνη για τις πράξεις του γονιού του.

Για χρόνια και όσο χρειαστεί, οι ειδικοί επιστήμονες θα πρέπει να μείνουν παρόντες στη ζωή του παιδιού συμβουλεύοντας τους αναδόχους και στηρίζοντας το ίδιο το ανήλικο σε κάθε του βήμα. Δεν υπάρχει χρυσή συνταγή για το πόσο θα πρέπει να διαρκέσει αυτή η υποστήριξη.

Το παιδί μεγαλώνοντας, θα δώσει με την συμπεριφορά του, με τα λεγόμενά του το μήνυμα ότι επούλωσε τις πληγές του παρελθόντος και ότι μπορεί να πάει παραπέρα.

Από τη μεριά του ο πρόεδρος του «Χαμόγελου του παιδιού» Κώστας Γιαννόπουλος, με την εμπειρία που έχει μέσα από τα 13 σπίτια του Οργανισμού όπου μεγαλώνουν ανήλικοι που απομακρύνθηκαν από το φυσικό τους περιβάλλον, μας θυμίζει ότι πολύ συχνά ένα παιδί που βίωσε την κακοποίηση, την αναπαράγει, γιατί η βία γεννά βία.

Άλλοτε την αναπαράγει, άλλοτε την αναζητά διαιωνίζοντας στερεότυπα. Έτσι για παράδειγμα ένα αγόρι που μεγάλωσε με πατέρα θύτη μπορεί να γίνει θύτης, ενώ ένα κορίτσι που κακοποιήθηκε από τον πατέρα του μπορεί να αναζητήσει έναν αντίστοιχο κακοποιητικό σύντροφο, που μοιάζει στον πατέρα-δυνάστη.

Θα πρέπει να σπάσουμε αυτόν τον φαύλο κύκλο της βίας για να απεγκλωβίσουμε τα παιδιά, ώστε να μπορέσουν να προχωρήσουν χωρίς «βαρίδια» στη ζωή τους.

Επιστρέφοντας στην περίπτωση του σοκαριστικού εγκλήματος στα Γλυκά Νερά, ο ψυχίατρος-ψυχοθεραπευτής Δ. Οικονόμου επισημαίνει ότι όσο μικρό κι αν είναι ηλικιακά το μωρό που έμεινε πίσω- σίγουρα εντυπώθηκαν στην ψυχή του όσα έζησε μέσα σε εκείνη τη μεζονέτα. Όσα βίωσε στιγματίζουν ένα παιδί και αυτό συνιστά την σκοτεινή πλευρά του νομίσματος.

Όμως το νόμισμα έχει δύο όψεις και η άλλη πλευρά-η αισιόδοξη πλευρά- λέει πως δεν είναι υποχρεωτικό ένα παιδί να στιγματιστεί για πάντα, μέσα από αυτές τις καταστάσεις. Τα παιδιά έχουνε τεράστιες αντοχές και τεράστια ικανότητα προσαρμογής.

Ένα παιδί λοιπόν που θα λάβει τη σωστή φροντίδα μπορεί να επουλώσει όλες του τις πληγές, να εξελιχθεί όχι απλώς φυσιολογικά αλλά να έχει μία θεματική εξέλιξη στη ζωή του και να δώσει ανιδιοτελή ατελείωτη αγάπη στην δική του οικογένεια.

Αεροβική γυμναστική

Οι πιο πρόσφατες συστάσεις αναφέρουν τουλάχιστον 2½ ώρες μέτριας μέχρι έντονης άσκησης κάθε εβδομάδα, ή 1¼ ώρες έντονης άσκησης, ή συνδυασμό των δύο.

Ένα πιθανό πρόγραμμα άσκησης είναι:

• 5x30: Κολύμβηση, ποδηλασία, τρέξιμο, ζωηρή βάδιση, τέννις, χορός (3 ως 5 φορές την εβδομάδα για 30 λεπτά).
• Βάλτε μικρούς καθημερινούς στόχους και στοχεύστε για καθημερινή συνέπεια παρά για τέλειες ασκήσεις.
• Καλύτερο είναι να βαδίσετε 15 ως 20 λεπτά κάθε ημέρα παρά να περιμένετε το Σαββατοκύριακο για να περπατήσετε 3 ½ ώρες.
• Βρείτε ένα είδος ασκήσεων που σας διασκεδάζει. Συνήθως στους εξωστρεφείς ανθρώπους αρέσουν οι ομαδικές ασκήσεις/αθλήματα ενώ οι εσωστρεφείς προτιμούν τα ατομικά αθλήματα.

Κολύμπι και γυμναστική σε νερό

• Ένα από τα μεγαλύτερα οφέλη της αεροβικής στο νερό, είναι ότι ενώ κινούμαστε, λόγω της άνωσης δεν το αντιλαμβανόμαστε.
• Η επαφή με το νερό και με άλλους ανθρώπους κάνει τη γυμναστική περισσότερο διασκεδαστική.
• Η αντίσταση του νερού προκαλεί μυϊκή ανάπτυξη και τόνωση και επιτρέπει στο σώμα να διατηρεί τη σωστή στάση χωρίς πίεση.

Γιόγκα

• Εισπνεύστε από τη μύτη και εκπνεύστε από το στόμα, όσο πιο αργά και βαθειά μπορείτε. Δεν πρέπει να αισθανθείτε ποτέ ότι κρατάτε την αναπνοή σας ή ότι πιέζετε την εκπνοή.
• Επιπλέον της χαλάρωσης και της ενσυνείδητης αναπνοής στη γιόγκα, υπάρχουν ορισμένες στάσεις που μπορούν να βοηθήσουν στην ανακούφιση του άγχους.

Δημήτρης Οικονόμου

Ψυχίατρος -Ψυχοθεραπευτής

Κ. Παλαιολόγου 9 & Ομήρου, Νέα Σμύρνη

& Τσιριγώτη 7, Χαλκίδα

Τηλ. 210 93 33 360 & 2221 310322 Κιν. +30 694 5462547

e-mail: info@oikonomoudimitris.gr

Web: psychiatros-neasmyrni.gr

oikonomoudimitris.gr

Το πένθος θεωρείται μια φυσιολογική διαδικασία που έχει σχέση με την απώλεια και φαίνεται ότι απασχολεί τις κοινωνίες διαχρονικά.

Το ζητούμενο των κοινωνιών και της επιστήμης είναι πότε μια διαδικασία του πένθους οδηγείται από το φυσιολογικό στο παθολογικό επίπεδο.

Το πένθος είναι μιά βαριά θλίψη, μια μεγάλη ψυχική οδύνη λόγω δυστυχίας ή συμφοράς και κυρίως εξαιτίας του θανάτου συγγενικού προσφιλούς προσώπου.

Είναι το χρονικό διάστημα κατά το οποίο πενθεί κάποιος σύμφωνα με τα ήθη και τα έθιμα της κοινωνίας π.χ.φορώντας πένθιμη ενδυμασία ,μαύρα ρούχα ,μαύρη ταινία, μαύρη γραβάτα, απέχοντας από κοινωνικές εκδηλώσεις, γιορτές κ.τ.λ.

Τα ρήματα τα οποία ταιριάζουν με το πένθος είναι : θλίβομαι, λυπούμαι, πονώ.

Η έννοια του πένθους συνδυάζεται άρρηκτα με την έννοια του θρήνου.

Ο θρήνος είναι η έκφραση έντονου ψυχικού πόνου,συναισθηματικών αντιδράσεων και εκδηλώσεων με κλάματα ,λυγμούς ,μοιρολόγια .Συνώνυμα του θρήνου είναι ο κλαυθμός ο οδυρμός , το μοιρολόι ή θρηνωδία.

Θα πρέπει να σημειώσουμε τη σύνδεση πένθους και θρήνου αλλά και τη διαφορά τους , και μια προσπάθεια διευκρίνησης των εννοιών καθώς υπάρχει μία σύγχυση. Το πένθος είναι μία κατάσταση που βιώνει κάποιος για μια απώλεια ,ενώ ο θρήνος είναι μια εκδήλωση ,μια τελετουργική διαδικασία με εκδηλώσεις που ουσιαστικά υπηρετεί το πένθος ,βοηθάει τη διαδικασία περάτωσης και λύσης του πένθους.

Το πένθος και ο θρήνος θεωρούνται φυσιολογικές διαδικασίες και δεν εμπίπτουν στον τομέα της παθολογίας ,αντιθέτως πιστεύουμε ότι δρουν λυτρωτικά -θεραπευτικά.

Το 1969 μια Ελβετίδα Ψυχίατρος η Ελισάβετ Κάμπλερ Ρος δημοσίευσε ένα βιβλίο με τίτλο αυτός που πεθαίνει .Σε αυτό το βιβλίο προσπάθησε να περιγράψει τα στάδια του φυσιολογικού θρήνου που οι άνθρωο ποι περνούν όταν ένα αγαπημένο πρόσωπο ή κάποιος που ήταν κοντά τους πεθαίνει.

Αν και ο καθένας βιώνει το θάνατο ενός αγαπημένου προσώπου με διαφορετικούς τρόπους ,η Kubler-Ross αναφέρει ότι ο καθένας περνά μέσα από πέντε γενικά στάδια που ακολουθείται από μια τελική αποδοχή του θανάτου :

1ο Πρώτα είναι το σοκ από την απώλεια και κατόπιν η Άρνηση ( Denial) όπου δεν μπορεί να πιστέψει την απώλεια ,και την οδυνηρή πραγματικότητακαι διαρκεί από λεπτά έως ώρες.Η άρνηση προστατεύει τον άνθρωπο από το σοκ της απώλειας ,αν όμως παραταθεί παύει να είναι χρήσιμη .Εδώ πρέπει να σημειώσουμε ότι η διαδικασία του θρήνου φαίνεται ότι βοηθάει την υποχώρηση της άρνησης και αρχίζει να δέχεται την οδυνηρή πραγματικότητα.

2ο Έπειτα το στάδιο του θυμού και της οργής ( Anger).Σε αυτό το στάδιο ο άνθρωπος θυμώνει για την οδυνηρή πραγματικότητα και εκφράζεται με διάφορεσ εκδηλώσεις οργής και διατυπώνεται με τη λαϊκή φράση "του φταίνε και τα ρούχα του".

3ο Κατά το στάδιο της διαπραγμάτευσης ( Bargaining) ο άνθρωπος που θρηνεί αναγνωρίζει σταδιακά τις συνέπειες της απώλειας ενώ συνυπάρχουν το κλάμα , ο θυμός ,η διαμαρτυρία ,ενώ διαρκεί από μερικές μέρες έως 1-2 εβδομάδες .(εκδηλώσεις του θρήνου).Η δυνατότητα που έχει ένας άνθρωπος να θρηνήσει συντομεύει αυτό το στάδιο για να προχωρήσει στο επόμενο στάδιο όπου η πραγματικότητα της απώλειας γίνεται περισσότερο σαφής.

4ο Οι εκδηλώσεις αυτού του σταδίου,οδηγούν σε εκείνες της θλίψης (ονομαζόμενο και στάδιο θλίψης - depression). Aυτές οι εκδηλώσεις μοιάζουν με αυτές της κατάθλιψης,ήπιας μορφής,που χωρίς τη διαδικασία του θρήνου μπορεί να εξελιχθεί σε κλινική κατάθλιψη.

5ο Μετά είναι το στάδιο της αποδοχής της πραγματικότητας ( Acceptance) όπου έχει δεχθεί την απώλεια και τις συνέπειες της .Ουσιαστικά έχουμε και το τέλος του θρήνου που όταν εξελιχθεί φυσιολογικά οδηγεί ακριβώς στην αποδοχή της πραγματικότητας.

Στην σύγχρονη Ψυχιατρική μελετάται το πένθος και γίνεται προσπάθεια να διαφοροδιαγνωσθεί από την κλινική παθολογική κατάθλιψη ,ενώ αναγνωρίζει τη διαδικασία του θρήνου ως προληπτική ,θεραπευτική.

Τα συμπτώματα της κατάθλιψης σε ήπια μορφή συναντώνται στη διαδικασία του πένθους ,άρα το πένθος θα μπορούσαμε να πούμε ,ότι είναι μία κατάθλιψη ήπιας έντασης των συμπτωμάτων.

Βιβλιογραφία :Δρ.Γεώργιος Καλλέργης Αναπληρωτής Καθηγητής Ψυχιατρικής

Το σύνδρομο θυμού και εξαιρετικά επιθετικής συμπεριφοράς (Διαλείπουσα εκρηκτική συμπεριφορά) παρά το γεγονός ότι δεν είναι γνωστό στο ευρύτερο κοινό, εντούτοις φαίνεται να είναι πολύ συχνότερο από ότι υπολογιζόταν μέχρι τώρα.

Γενικά το σύνδρομο μπορεί να υπάρχει στο 7,3 του πλυθυσμού. Μέχρι 4%, παρουσιάζει τη σοβαρή μορφή της διαταραχής που χαρακτηρίζεται από 3 ή περισσότερες εκρήξεις απρόκλητου ή αδικαιολόγητου θυμού κάθε χρόνο

οι οποίες συνοδεύονται από βίαιη συμπεριφορά.

Το σύνδρομο μπορεί να είναι η αιτία για πολλές περιπτώσεις βίας στην οικογένεια, κακοποίησης συζύγων ή επιθετικής συμπεριφοράς οδηγών. Οι άνθρωποι που πάσχουν από το σύνδρομο μπορεί να επιτίθενται στους άλλους, στην ιδιοκτησία ή στα υπάρχοντα τους.

Μπορούν να προκαλούν τραυματισμούς ή ζημιές στην ιδιοκτησία των άλλων.

Η πάθηση είναι ξεχωριστή και οι εκρήξεις θυμού που δυνατόν να συνοδεύονται από βία, δεν προκαλούνται από άλλες ψυχικές παθήσεις ή από το αλκοόλ και τα ναρκωτικά.

Οι ασθενείς με το σύνδρομο αντιδρούν υπερβολικά, με ανεξέλεγκτη οργή και αισθάνονται μια ανακούφιση κατά το ξέσπασμα τους. Στη συνέχεια όμως αισθάνονται μετάνοια και τύψεις για το τι έχουν κάνει και τη συμπεριφορά τους.

Το πρόβλημα συνήθως αρχίζει νωρίς στην εφηβική ηλικία. Η πάθηση προδιαθέτει για κατάθλιψη,άγχος, χρήση απαγορευμένων ουσιών.

Οι περισσότεροι από τους ασθενείς με το σύνδρομο παρουσιάζουν τουλάχιστον μία από τις παραπάνω διαταραχές.

Το σύνδρομο δημιουργεί τις συνθήκες για σημαντικά περισσότερα προβλήματα στη ζωή των ασθενών όπως διαζύγιο και οικονομικές δυσκολίες. Αυτά δημιουργούν περισσότερο στρες οδηγώντας σε ένα φαύλο κύκλο με κατάθλιψη, κατάχρηση αλκοόλ ή χρήση ναρκωτικών.

Για να διαγνωσθεί κάποιος με το σύνδρομο θυμού και εξαιρετικά επιθετικής συμπεριφοράς απαιτούνται ορισμένα κριτήρια. Τα κριτήρια αυτά είναι:

1. Τουλάχιστον 3 επεισόδια παρορμητικής επιθετικότητας, ιδιαίτερα έντονα που είναι εξαιρετικά υπερβολικά σε σχέση με την αιτία που τα έχει προκαλέσει και που έχουν συμβεί σε οποιαδήποτε φάση στη ζωή του ασθενούς.

2. Τα επεισόδια χαρακτηρίζονται από ξαφνική απώλεια του ελέγχου της συμπειφοράς του ατόμου. Ο Θυμός και η βίαιη συμπεριφορά, μπορεί να συνοδεύονται από απειλές για κτύπημα άλλου ατόμου ή ακόμη να συνοδεύονται από απόπειρα κτυπήματος, πρόκληση σωματικής βλάβης ή πραγματικού τραυματισμού κάποιου άλλου ατόμου. Η εκρηκτική οργή μπορεί επίσης να συνοδεύεται από το ρίξιμο ή σπάσιμο αντικειμένων. Επίσης, το άτομο πιθανόν να προκαλεί υλικές ζημιές με πραγματικό κόστος στα υπάρχοντα των άλλων.

3. Η σοβαρή μορφή της πάθησης χαρακτηρίζεται από 3 ή περισσότερα επεισόδια ετησίως.

4. Τόσο οι συνήθεις όσο και οι σοβαρές μορφές του συνδρόμου εκδηλώνονται στην εφηβική ηλικία: Για τα αγόρια κατά μέσο όρο στην ηλικία των 13 ετών ενώ για τα κορίτσια στην ηλικία των 19 ετών.

Η σοβαρή μορφή του συνδρόμου θυμού με εξαιρετικά επιθετική συμπεριφορά: Μεταξύ των ασθενών αυτών υπάρχει μια ομάδα με σοβαρότερη μορφή της διαταραχής με συχνότερες επιθετικές κρίσεις με θυμό. Παρουσιάζουν τουλάχιστον 3 επεισόδια τέτοιας συμπεριφοράς σε ένα χρόνο. Οι επιθέσεις εναντίον προσώπων και ιδιοκτησίας είναι συχνότερες στην ομάδα αυτή.

Στις Ηνωμένες Πολιτείες βρέθηκε ότι η ομάδα αυτή κάθε χρόνο , αντιπροσωπεύει το 4% του πληθυσμού των ενηλίκων.Υπολογίζεται ότι οι ασθενείς με τη σοβαρή μορφή του συνδρόμου παρουσιάζουν κατά μέσο όρο 43 επιθετικά επεισόδια κατά τη διάρκεια της ζωής τους. Το σύνδρομο συσχετίζεται με ουσιαστικά λειτουργικά προβλήματα της προσωπικότητας του ατόμου.

Που οφείλεται το σύνδρομο?

Το σύνδρομο θυμού με εξαιρετικά επιθετική συμπεριφορά, δεν είναι θέμα απλά κακής συμπεριφοράς. Φαίνεται ότι υπάρχει σημαντική γενετική συνιστώσα και βιολογικοί μηχανισμοί που ευθύνονται για τη πάθηση. Η παραγωγή της σεροτονίνης στους ασθενείς αυτούς και οι βιολογικοί μηχανισμοί που τη ρυθμίζουν, είναι ανεπαρκείς. Για αυτό οι εκλεκτικοί αναστολείς επαναπρόσληψης της σεροτονίνης (αντικαταθλιπτικά φάρμακα) είναι αποτελεσματικοί στη θεραπεία της πάθησης.

Για τους λόγους αυτούς το πρόβλημα δεν μπορεί να λυθεί μόνο με διόρθωση και αναπροσαρμογή της συμπεριφοράς του ατόμου.

Αντιμετώπιση

Βλέπουμε ότι το σύνδρομο θυμού με εξαιρετικά επιθετική συμπεριφορά, δεν είναι μόνο άγνωστο στο ευρύ κοινό αλλά παράλληλα δεν είναι καλά γνωστό από τους γιατρούς.

Η συχνότητα του όμως είναι σημαντική στο πληθυσμό όπως έχει βρεθεί πρόσφατα σε μεγάλη έρευνα γιατρών του πανεπιστημίου του Χάρβαντ. Επίσης, η έγκαιρη διάγνωση επιτρέπει αποτελεσματική πρόληψη των προβλημάτων ποπυ θα ταλανίζουν τον ασθενή εάν η νόσος αφεθεί ανεξέλεγκτη.

Οι θεραπείες που μπορούν να βοηθήσουν τους ασθενείς με το σύνδρομο περιλαμβάνουν τη ψυχοθεραπεία (θεραπεία με λόγια) κυρίως γνωστικού συμπεριφορικού τύπου και φάρμακα. Ο συνδυασμός φαρμάκων και συμπεριφορικής ψυχοθεραπείας έχουν καλά αποτελέσματα.

Τα φάρμακα (αντικαταθλιπτικά, σταθεροποιητες της διάθεσης) απομακρύνουν το επίπεδο από το οποίο επέρχεται το επιθετικό ξέσπασμα θυμού.

Η συμπεριφορική ψυχοθεραπεία βοηθά τους ασθενείς να αναγνωρίζουν και να χειρίζονται τα έντονα αισθήματα που τους οδηγούν στις χαρακτηριστικές κρίσεις οργής του συνδρόμου.

 Η άσκηση με αντιστάσεις θα μπορούσε να βοηθήσει στη βελτίωση των συμπτωμάτων της κατάθλιψης, σύμφωνα με μια μετα-ανάλυση.

Οι ερευνητές εξέτασαν δεδομένα από 33 μελέτες στις οποίες περίπου 1900 συμμετέχοντες τυχαιοποιήθηκαν σε μια ομάδα με ασκήσεις αντίστασης ή σε μια μη ενεργή ομάδα ελέγχου. Τα προγράμματα άσκησης αντίστασης διήρκεσαν κατά μέσο όρο

16 εβδομάδες και οι συνεδρίες άσκησης συνήθως ήταν υπό επίβλεψη.

Συνολικά, αυτού του είδους η άσκηση συνδέθηκε με σημαντική μείωση των καταθλιπτικών συμπτωμάτων, ανεξάρτητα από την ηλικία του ασθενούς ή τη διάρκεια ή την ένταση του προγράμματος άσκησης. Τα οφέλη ήταν μεγαλύτερα σε ασθενείς με ήπια έως μέτρια κατάθλιψη κατά την έναρξη.

Οι ερευνητές καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι «τα διαθέσιμα εμπειρικά στοιχεία υποστηρίζουν ότι η άσκηση με αντιστάσεις μπορεί να είναι εναλλακτική ή βοηθητική θεραπεία για καταθλιπτικά συμπτώματα».

Και προσοχή, άσκηση με αντιστάσεις δε σημαίνει αντίσταση στην άσκηση.

Κωνσταντινόπουλος Παναγιώτης

Ειδικός Παθολόγος με εξειδίκευση στο Σακχαρώδη Διαβήτη

Οικονόμου Δημήτριος

Ψυχιατρος