Σεξουαλική Υγεία

Σεξουαλική παρενόχληση.
Σεξουαλική κακοποίηση

Μιλώντας στα “Επίκαιρα των νοτίων προαστίων”ο Ψυχίατρος Δημήτρης Οικονόμου μας εξηγεί τις ψυχικές επιπτώσεις της σεξουαλικής κακοποίησης και την σχέση μεταξύ θύτη και θύματος

Ερώτηση: Κύριε Οικονόμου πείτε μας πόσο δύσκολο είναι για κάποιον που έχει υποστεί σεξουαλική παρενόχληση ή σεξουαλική κακοποίηση να το διαχειριστεί συναισθηματικά και ποιες είναι οι ψυχικές συνέπειες;
Απάντηση: Δυστυχώς,το πρόβλημα της σοβαρής σεξουαλικής κακοποίησης,είναι για το θύμα μια εξαιρετικά δυσάρεστη και επώδυνη εμπειρία,έχει πολύ ψυχικό πόνο και σε αρκετές περιπτώσεις οι ψυχικές επιπτώσεις είναι σοβαρές και μακροχρόνιες.Ειδικά η σεξουαλική κακοποίηση στην παιδική ηλικία μπορεί να επηρεάσει σοβαρά όλη την μετέπειτα ζωή του παιδιού με επιπτώσεις τόσο στην σεξουαλικότητα,όσο και στον σεξουαλικό προσανατολισμό και φυσικά να συνδράμει ως έντονο ψυχοπιεστικό γεγονός στην δημιουργία ψυχοπαθολογικών καταστάσεων,σοβαρών διαταραχών συμπεριφοράς και ενίοτε παραβατικών συμπεριφορών γιατί είναι επιστημονικά γνωστό ότι η βία φέρνει βία και η κακοποίηση φέρνει κακοποίηση,όταν ένας άνθρωπος υποστεί βία θα την ανταποδώσει με κάποιο τρόπο ή στον εαυτό του ή στους άλλους.Μπορεί επίσης να δημιουργηθούν αγχώδεις διαταραχές,κατάθλιψη αλλά και άλλες σοβαρότερες ψυχιατρικές διαταραχές.

Ερώτηση: Για ποιο λόγο σε αρκετές περιπτώσεις το θύμα αργεί ή δεν καταγγέλει ποτέ την κακοποίηση που έχει δεχτεί;
Απάντηση: Αυτό δυστυχώς είναι μια πραγματικότητα και λέω δυστυχώς γιατί ή άρνηση των θυμάτων να καταγγείλουν την κακοποίηση,οδηγεί στην αύξηση των σεξουαλικών επιθέσεων από τους θύτες,ενώ αντίθετα όπως έδειξε και η πρόσφατη εμπειρία στη χώρα μας με την δημοσιοποίηση της προσωπικής ιστορίας της κυρίας Μπεκατώρου είδαμε ότι αμέσως μετά ξεκίνησε ένα τσουνάμι αποκαλύψεων σεξουαλικών κακοποιήσεων και βιασμών που είχαν συμβεί ακόμα και πριν 20 χρόνια.Βλέπουμε δηλαδή ότι τα θύματα συνήθως κρατούν μέσα τους τα γεγονότα και τα συναισθήματα ως επτασφράγιστο μυστικό και ο λόγος που γίνεται αυτό,είναι ότι σε αυτές τις περιπτώσεις ο ψυχισμός του ανθρώπου και ειδικά του παιδιού,κρύβει πολύ βαθειά τα συναισθήματα που ακολουθούν την κακοποίηση, επειδή είναι εξαιρετικά άσχημα και δυσάρεστα και το γνωστοποιεί σε πολλές περιπτώσεις μετά από πολλά χρόνια όταν μεγαλώνοντας νιώσει πιο δυνατός και ψυχικά περισσότερο ασφαλής.Ένας άλλος λόγος που έχει μεγάλη σημασία και που παίζει μεγάλο ρόλο στη απόκρυψητων παρενοχλήσεων και των κακοποιήσεων,από τα θύματα είναι και ο κοινωνικός στιγματισμός που δυστυχώς υπάρχει σε κάποιο βαθμό και στην Ελληνική κοινωνία,δηλαδή ουσιαστικά το θύμα φοβάται ότι αν γνωστοποιήσει το συμβάν μπορεί να κατηγορηθεί ότι λέει ψέματα ή ότι κρύβει την αλήθεια,δηλαδή φοβάται ότι μπορεί να κατηγορηθεί ότι αυτό έγινε με την θέληση του και σε αυτή την περίπτωση το θύμα και θα έχει δεχτεί τον φυσικό βιασμό από τον θύτη και μετά θα έχει δεχθεί και τον ψυχολογικό βιασμό από την κοινωνία και αυτό είναι κάτι που δεν μπορεί να το αντέξει.Έτσι λοιπόν το θύμα νιώθει ένοχο λες και είναι αυτό ο θύτης.

Ερώτηση: Μπορείτε να μας περιγράψετε το ψυχολογικό προφίλ ενός θύτη;
Απάντηση: Σίγουρα η κάθε περίπτωση είναι διαφορετική,όμως μιλάμε για ένα διαταραγμένο άτομο, υπάρχουν ψυχοπαθολογικά χαρακτηριστικά που τον οδηγούν στο να αντλεί ικανοποίηση από την κατάχρηση εξουσίας πάνω σε άλλους ανθρώπους και αυτός είναι συνήθως ο λόγος που ψάχνει να βρει αδύναμα θύματα δηλαδή παιδιά ή ανυπεράσπιστες γυναίκες ώστε να μπορεί να έχει τον έλεγχο της εξουσίας πάνω τους,μιλάμε για αντικοινωνικές και ναρκισσιστικές διαταραχές προσωπικότητας.Υπάρχει απουσία ενσυναίσθησης δηλαδή ο θύτης δεν μπορεί να καταλάβει τον πόνο που προκαλεί στο θύμα ούτε φυσικά είναι σε θέση να καταλάβει τις ψυχικές συνέπειες που θα προκληθούν στο μέλλον,σίγουρα ο θύτης μετά την κακοποίηση νιώθει συναισθήματα ανωτερότητας και επιβεβαίωσης.

Ερώτηση: Πως μπορεί να βοηθηθεί ένα θύμα ώστε να καταγγείλει αυτό που του έχει συμβεί;
Απάντηση: Δεν είναι εύκολη η απάντηση και σε κάθε περίπτωση δεν υπάρχει ένας γενικός κανόνας για όλες τις περιπτώσεις,η κάθε περίπτωση είναι διαφορετική και σε κάθε άνθρωπο υπάρχουν διαφορετικοί μηχανισμοί άμυνας.Θα πρέπει σίγουρα να υπάρχει ενθάρρυνση και είναι πολύ σημαντικό να βοηθηθεί το θύμα να κατανοήσει ότι δεν έχει καμία ευθύνη σε ότι έγινε και ότι το ντύσιμο ή η συμπεριφορά του θύματος δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να αποτελέσουν άλλοθι για την συμπεριφορά του θύτη.

Δημήτρης Οικονόμου
Ψυχίατρος Ψυχοθεραπευτής
www.psychiatros-neasmyrni.gr